13.6.07

Ο 1ος Αναρχικός:ο μικροαστός και ρεφορμιστής Προυντόν


  • το 2ο παραμύθι

Μια φορά και ένα καιρό ήταν ένας Γάλλος με το όνομα Προυντόν που όλο κακουχίες του έλαχαν και κάθησε και σκέφτηκε γιατί άραγε ο κόσμος είναι τόσο άδικος γιατί να υπάρχει ανισότητα. Μιας και ήταν τυπογράφος και πολλά βιβλία περνούσαν από τα χέρια μελέτησε και μελέτησε μόνος βράδια και μεσημέρια. Κατέληξε ότι λίγα πράγματα άξιζαν να υπάρχουν ως έχουν. Χρειάζεται κάτι νέο σκέφτηκε. Είδε ότι κάποιοι είχαν στην κατοχή τους πολλά και άλλοι όχι. Πως γίνεται αναρωτήθηκε ο καλός Προυντόν; Αφού αυτοί που δεν έχουν είναι αυτοί που συνέχεια δουλεύον και φτιάχνουν πράγματα. Ο Προύντον δεν μπορούσε να ανεχτεί μια τέτοια αδικία. Οπότε έξαλλος όπως ήταν στο βιβλίο του "Τι είναι η ιδιοκτησία" (1840) φώναξε "η ιδιοκτησία είναι κλοπή". Οι φίλοι του του είπαν να ησυχάσει οι άντρες της κυβέρνησης και οι χωροφυλάκοι αναστατώθηκαν με δαύτα τα λόγια και όλο περνούσαν από το σπίτι του να του πουν μια "καλησπέρα". Ο Προυντόν όμως δεν κόλωσε και δήλωσε αναρχικός, πρώτος μεταξύ πολλών άλλων όσο και εχθρός κάθε κυβέρνησης ανθρώπου από ανθρώπου και έμεινε στην ιστορία. Κάθισε και σκέφτηκε μετά από την άρνηση της υπάρχουσας κοινωνίας τι θα φτιάξει στην θέση του.Μετά από πολλές μελέτες κατέληξε στο σύστημα που θα το βάπτιζε Μουτουελισμός από το mutual που σημαίνει αμοιβαίος.Για κακή του τύχη όμως συναντήθηκε με έναν άλλο κύριο τον Μαρξ. Στην αρχή ήταν φίλοι αλλά ο Μαρξ μετά συνέχεια τον κακολογούσε ασκώντας του αμείλικτη κριτική και τα χαλάσαν.
...και ζήσαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα...

-----------------------------------------------------


Αν και ο Προυντόν δεν χρήζει και ιδιαίτερης εκτίμησης ή ανάγνωσης από το σημερινό αναρχικό χώρο, πολλοί θα τον έχουν συνδέσει ως τον πρώτο που δήλωσε ότι είναι αναρχικός και πολύ περισσότερο για την φράση του "η ιδιοκτησία είναι κλοπή".
Στο μόνο που υπάρχει μια κάποια αντιστοίχηση είναι η χρήση ευφάνταστων και ρηξικέλευθων φράσεων που δεν καλύπτουν όμως τίποτα περισσότερο από μια μικροαστική πολιτική σύγχυση. Από κενή επαναστατική φρασεολογία βέβαια ο σημερινός αναρχικός χώρος άλλο τίποτα...
Είναι σαν να κατοικο-εδρεύεις στον υπόνομο και να κυκλοφορείς με ένα αποσμητικό μασχάλης στο χέρι, όσο και να ψεκάσεις δεν κάνεις τίποτα παρά να ξεγελάς τον εαυτό σου για μερικά sec και μερικά cm. Ακόμη χειρότερα βέβαια είναι αν εντυπωσιαστείς και από το πρόσκαιρο άρωμα φρεσκάδας

Ποιές ήταν όμως χοντρικά και συνοπτικά οι θέσεις του πρώτου θεωρητικού αναρχικού;

Ο Προυντόν όσο και να φαίνεται περίεργο και παρόλο τις βαρύγδουπες του φρασεολογίες ήταν κατά της επανάστασης. Δηλαδή δεν θεωρούσε πρόσφορο μέσο αλλαγής της κοινωνίας την βίαιη απαλλοτρίωση των καπιταλιστών.Ήταν ένα σημείο διαφωνίας με τον Μαρξ κατά την αλληλογραφία τους. Ακόμα και στις επαναστάσεις του 1848 με βαριά καρδιά συμμετείχε και τις χαρακτήρισε μετέπειτα ως την χειρότερη περίοδο της ζωής του. Ήταν οπαδός μιας εναλλακτικής πολιτικής οικονομίας που βαθμιαία και ειρηνικά θα μετέφερε τον πλούτο από τους καπιταλιστές στους καταπιεζόμενους.Κλασική αντίληψη του ρεφορμισμού.
Σε γράμμα του προς τον Μαρξ:

I have also some observations to make on this phrase of your letter: at the moment of action. Perhaps you still retain the opinion that no reform is at present possible without a coup de main, without what was formerly called a revolution and is really nothing but a shock. That opinion, which I understand, which I excuse, and would willingly discuss, having myself shared it for a long time, my most recent studies have made me abandon completely. I believe we have no need of it in order to succeed; and that consequently we should not put forward revolutionary action as a means of social reform, because that pretended means would simply be an appeal to force, to arbitrariness, in brief, a contradiction. I myself put the problem in this way: to bring about the return to society, by an economic combination, of the wealth which was withdrawn from society by another economic combination. In other words, through Political Economy to turn the theory of Property against Property in such a way as to engender what you German socialists call community and what I will limit myself for the moment to calling liberty or equality. But I believe that I know the means of solving this problem with only a short delay; I would therefore prefer to burn Property by a slow fire, rather than give it new strength by making a St Bartholomew’s night of the proprietors ...
http://www.marxists.org/reference/subject/economics/proudhon/letters/46_05_17.htm

Θεωρούσε ότι με την δημιουργία Τραπεζών του Λαού(μάλιστα ίδρυσε μια ο ίδιος) που θα δίναν λεφτά στους φτωχούς με μηδενικό τόκο και θα ήταν η βάση του κοινωνικού μετασχηματισμού. Ένα είδος σοσιαλισμού της αγοράς με ολίγο από φεντεραλισμό.Ο Προυντόν επέμενε ότι οι μηχανισμοί της αγοράς θα παρήγαγαν θετικά αποτελέσματα αν συνοδεύονταν με αντιεξουσιαστικές μορφές κοινωνικής οργάνωσης.
Άλλο σημείο ήταν η διαφωνία της πολιτικής και οικονομικής πάλης του προλεταριάτου. Διαφωνούσε με τις απεργίες γιατί είχαν αποτέλεσμα κατ'αυτόν απλώς την αύξηση των τιμών, περί ανεξάρτητου κόμματος του προλεταριάτου ούτε λόγος. Ο Προυντόν μέσα στην σύγχυση του δεν ήταν υπέρ της καθολικής ψηφοφορίας αλλά αυτό δεν το απέτρεψε να εκλεγεί ο ίδιος στην Συντακτική Συνέλευση μετά το 1848 όπως και να κάνει εκκλήσεις για κυβερνητικές μεταρρυθμίσεις από τον Λουι Βοναπάρτη(Ναπολέων ο 3ος).
Αν και εχθρός κάθε κυβέρνησης ανθρώπου από ανθρώπου όριζε την αναρχία ως μορφής κυβέρνησης !

[Anarchy] ... the ideal of human government... centuries will pass before that ideal is attained, but our law is to go in that direction, to grow unceasingly nearer to that end, and thus I would uphold the principle of federation
...it is unlikely that all traces of government or authority will disappear...

Δεν του λείπαν και πατριωτικές κορώνες όμως:

My only faith, love, and hope lie in Liberty and my country. I am systematically opposed to anything that is hostile to Liberty... to this sacred land of Gaul.

Σωστά όλα αυτά αλλά , έχουν κάθολου επιρροή αυτά στο ελευθεριακό-αναρχικό-αντιεξουσιαστικό κίνημα σήμερα ;

Η απάντηση είναι σχεδόν καθόλου. Με εξαίρεση την θεώρηση περί Περιεκτικής Δημοκρατίας του Τάκη Φωτόπουλου που χάιρει κάποιας εκτίμησης σε ελευθεριακούς κύκλους δεν υπάρχει σοβαρή αποδοχή των θέσεων του. Ο Φωτόπουλος από την μεριά του απορρίπτει και αυτός την επανάσταση με το σκεπτικό ότι επειδή δεν θα έχουν δημιουργηθεί λόγω του απότομου της αλλαγής οι κατάλληλες συνειδήσεις στους καταπιεζόμενους θα δημιουργηθεί μια μειοψηφία που θα σφετεριστεί την επανάσταση και θα καταλήξει σε "ολοκληρωτισμό" κτλ. Η Περιεκτική Δημοκρατία έχει κάποια κοινά ότι προκρίνει και αυτή μια σταδιακή αλλαγή μέσω της δημιουργίας δημοτικών θυλάκων περιεκτικής δημοκρατίας είτε σε πολιτικό είτε σε οικονομικό επίπεδο.Πρόκειται περί ενός φεντεραλιστικού ρεφορμισμού.

Περισσότερα για την "Περιεκτική Δημοκρατία" και τον Προυντόν:

http://www.inclusivedemocracy.org/dn/vol6/roemheld_proudhon.htm
http://www.inclusivedemocracy.org/dn/vol6/hilmer_proudhon.htm
http://www.inclusivedemocracy.org/fotopoulos/brdn/vol6_1_1.htm



Εν κατακλείδι ο Προυντόν φαντάζει τόσο θεωρητικά λειψός (μετά την "εξάλειψη" του από τον Μαρξ) όσο και ελάχιστος ως προς την σημερινή του απεύθυνση που νοιώθεις σαν να κλέβεις από το παγγάρι της εκκλησίας του χωριού όταν του κάνεις κριτική.

http://en.wikipedia.org/wiki/Pierre-Joseph_Proudhon
http://www.cats.ohiou.edu/%7EChastain/ip/proudhon.htm
http://dwardmac.pitzer.edu/Anarchist_Archives/proudhon/grahamproudhon.html
http://flag.blackened.net/liberty/proudanar.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Mutualism_%28economic_theory%29#Free_association



Free Blog Counter